Ik zou beter geluid in de auto willen hebben maar hoe doe ik dat? Lees verder...
Er zijn meerdere threads over caraudio waarin gevraagd/verteld wordt wat en hoe audio is ingebouwd of wat men moet kopen. Het internet staat bol van de goede adviezen en in dit topic wil ik een en ander op een rijtje zetten. De manier van werken die ik beschrijf is mijn methode, waarbij modulair werken voorop staat vanuit een solide basis van waaruit je makkelijk kan upgraden. Als je je toekomstige behoefte reeds in kaart gebracht hebt kan je daar bij de aanschaf van materialen rekening mee houden. Hier worden enkele routes beschreven die je kan volgen, welke het beste bij je aansluit ligt aan hoe bij jou de noodzaak voor een geluidsupgrade is en wanneer je tevreden bent, hopelijk kan ik hier mensen mee op weg helpen met deze tips; here goes!Dit informatieve topic is bedoeld voor mensen die op zoek zijn naar informatie hoe je je auto kan voorzien van een beter geluidssysteem, waar je aan moet denken en welke kosten je mag verwachten.
De prijzen die ik hier hanteer zijn richtprijzen op basis van kwaliteitsmaterialen gekocht bij de vakhandel. Kan je iets via DealExtreme goedkoper krijgen? Verwacht er dan niet van dat het beter is. Oja, en alles dat je doet aan je auto is op eigen risico, dat spreekt voor zich.
Op- en aanmerking graag duidelijk omschrijven zodat het leerzaam blijft voor iedereen.
heb ik iets helemaal verkeerd omschreven? Staat er iets in dat niet klopt? Laat het weten!
Dit topic is geschreven in samenwerking met atg, oftewel Arjan.
1: Wat is jouw definitie van prettig geluid?
2: Hoe groot is je budget?
3: Systeemwensen, en wil je later eventueel uitbreiden met een subwoofer?
4: Wil je de auto weer naar OEM kunnen terugbouwen?
5: Inbouweisen
5.1: Hoeveel tijd wil je spenderen?
6: Luidsprekers op niet-standaard plaatsen monteren
7: de OEM-route
9: ga voor informatie naar meerdere audiodealers voor zoveel mogenlijk info
Stap 1: Wat is jouw definitie van prettig geluid?
Luister eens kritisch naar je huidige systeem bij zowel een stilstaande als een rijdende auto (een rijdende auto heeft +- 70dB 'omgevingsgeluid' dat bastonen van je installatie afsnoept en dus overwonnen moet worden) en beschrijf wat je er wel / niet prettig aan vind en waar (of er) ruimte is voor verbetering. Luister ook eens bij iemand anders in de auto.
Je bevindingen kunnen gedefinieerd worden als:
* het hoog klinkt schel
* stereobeeld is niet los
* de bassen zijn overdadig aanwezig, de radiopresentator klinkt onnatuurlijk
* bij hogere volumes gaat de geluidskwaliteit achteruit
* rammelende delen in de deuren
* etc
*
*
Er zijn personen die het mooier vinden naarmate het luider wordt, anderen willen geluid rondom hebben, anderen zijn weer gefocussed op een perfect stereobeeld, er is dus geen standaard oplossing. Daarnaast luisteren mensen veel diverse muzieksoorten, van doorsnee 3FM-pop tot reggae dub tot klassiek. Een andere factor waarmee rekening gehouden dient te worden is de bron die je het vaakst zal gebruiken; radio? (vrij brakke kwaliteit), CD? (goede kwaliteit) MP3? (128kbps = slecht, 192 en hoger is beter), FLAC/EAC/andere lossless? (goede kwaliteit).
Verschillende muzieksoorten vragen om andere luidsprekers, om andere configuraties. De wens/noodzaak voor een subwoofer zal bij de lage slepende bassen van reggae dub hoger zijn dan bij normale pop. Luister je klassiek waarin flink piano wordt gespeeld ontkom je bijna niet aan een klein subje, idem als er wel eens een paar pauken geraakt worden.
Setup:
SPL: = zo luid mogelijk. Dat bereik je doorgaans door veel versterkervermogen in combinatie met efficiente luidsprekers in te zetten. Plaatsing van de speakers is ondergeschikt aan het vol krijgen van de auto met zoveel mogelijk versterkers en luidsprekers.
SQ: = zo mooi mogelijk. Hier gaat het vooral om zo natuurgetrouw de muziek te reproduceren. Plaatsing van tweeters achter je oren is hier een absolute no-no. Wat erg belangrijk is het compleet in harmonie brengen van je systeem, denk hierbij aan de optimale plaatsing van de luidsprekers t.ov. je oren en het afstellen van vertragingen zodat je stereobeeld mooi evenwichtig boven het dashboard ligt en je de tweeters niet meer kunt lokaliseren met je oren middels perfect uitgerichte speakers en ideaal afgestelde filteringen.
Bron: Emma Rulebook. (pdf alert!!)
Stap 2: Hoe groot is je budget?
Bedenk hoeveel geld je over hebt om aan je audio te besteden en ga luisteren bij een echte caraudio zaak zoals Mobile Emotions * in Woerden. Hier werken mensen die kampioenschappen gewonnen hebben op SQ-vlak dus hier weten ze waar ze het over hebben. Mogelijk raak je zo onder de indruk van een setje luidsprekers dat je je budget wat op wilt rekken. Oja, blijf weg van de Halfords etc; daar verkoopt een scholier je een paar speakers die wel 700 Watt aan geluid toevoegen aan je autoVergeet ook de inbouwmaterialen en de arbeid niet. Hieronder staan alle fysieke delen van een audio systeem genoemd. Arbeid sla ik over want ik ga ervan uit dat je dit zelf gaat inbouwen.
* Ze hebben een behoorlijke web 1.0 website die al sinds eeuwen niet geupdate is, maar ga eens langs, dan zie je waar Hans en John hun tijd WEL aan besteden.
Headunit:
Single-Din? Double-Din? Met of zonder navigatie? Met of zonder tijdscorrectie? Hoeveel RCA-uitgangen? (liefst 3 sets) Welk voltage op de RCA uitgangen? (liefst 4.0Volt) Android/iOS-radio die je telefoon overneemt? Inbegrepen bluetooth carkit? Display/knoppen in kleur instelbaar? Achteruitrijcamera aansluitmogelijkheid? Film kijken? TV kijken?
Prijzen: vanaf 80 euro heb je al een leuk single-din aftermarket toestel. Vergeet de onderkant van de markt (denk aan Marquant, Osio, Lenco, Roadstar, Caliber, en anderen)
Je kan ook je OEM-HU houden maar vaak zijn de toeleveranciers (bij VAG vaak Blaupunkt) door de opdrachtgever (= VAG) zodanig uitgeknepen dat er bespaard wordt op kwaliteit. Het moet leuk smoelen, dat is vaak belangrijk. Draai een OEM-HU die op een versterker is aangesloten (zo weet je dat het aan de voorversterker ligt) maar eens open, boven de 50% gaat hij al vervormen.Compo-Set:
Als je alleen luidsprekers direct op je HU wilt aansluiten raad ik zeer efficiente hoog gevoelige luidsprekers uit de classificatie 'goedkoop'. Wil je betere luidsprekers hebben zal je ze via een versterker moeten aansturen.
Duur: CDT Eurosport, +- 700 euro
Midden: CDT High Definition, +- 300 euro
Goedkoop: Gladen M 165, 125 euro / Hertz DSK165, 109 euro / German Maestro 2S, 129 euro
Prijzen: vanaf 109 euro heb je een voor dat weinige geld een prima klinkend setje!
Vraag: Compo-set? Waarom? Er zijn ook Coaxiaal luidsprekers en die zijn goedkoper! Antwoord: ja dat klopt. De Lupo en A2 zijn af-fabriek al voorzien van een gescheiden (=composet) systeem dus waarom zou je de moeilijkst weer te geven toonhoogten slechter weer gaan geven met een coaxiaal terwijl dit nergens toe nodig is?Versterker
Afhankelijk van je wensen heb je een 2-, 4- of 5- (of 6) kanaals versterker nodig. Wil je alleen een compo-set aansturen? 2-kanaals. Ook een sub? pak dan een 4-kanaals die brugbaar is zodat je een 3-kanaals creëert. Tenzij je een dubbelspoels subwoofer hebt, dan mag je hem stereo aansturen. Wil je ook achterspeakers aansturen; zet dan een 5 of 6 kanaals versterker in.
Afhankelijk van je filtermogelijkheden op je HU kan je een versterker nemen die ingebouwde filtering heeft, uiteraard kan je ook een passief filter inzetten rond de 75Hz om je sub af te filteren, dan zet je het filter fysiek in de subkist neer, geschroefd aan de behuizing.
75Hz is een mooie waarde om je sub op af te filteren, dan hoor je niet meer waar hij ligt ivm richtingsongevoelige klanken en je hebt wat overlap met de kickbas speakers in je deuren, die meestal vanaf 45 - 55 Hz goed meespelen.Subwoofer
De Lupo / A2 is een kleine auto dus veel ruimte heb je niet voor subs tenzij je op onorthodoxe plekken gaat monteren. Normaalgesproken doe je een sub in een kist in de kofferbak. Een hele grote sub (10", 12") heeft een hele grote kist nodig, zeker als je gepoort gaat ipv gesloten. Ook daar zijn goede oplossingen voor als je beperkt ruimte hebt, je kan een kleine sub gebruiken van 6" / 6,5" maar daarmee krijg je niet echt sublaag maar is het meer een leuke welkome aanvulling in het laag, wil je meer kan je ook een 8" nemen van CDT en gesloten inzetten, dan heb je een kist van 7 tot 9 liter nodig. Dat is een heel klein kistje...
Prijzen:
Willekeurige 6,5" sub: 30 euro (gebruikt)
CDT HD-800 CF: 150 euro (moet je er wel een behuizing bijkopen/maken)Inbouwmateriaalbij alleen Headunit + Compo-set:
* In de 2 voordeuren, bitumen: +- 40
* luidsprekerdraad tussen HU en luidsprekers in deuren/tweeters in dash + vervangende bruine ISO-steker achter HU: +- 20
* bevestingsmateriaal RVS, om de speakers in de deuren vast te maken: +- 20
* hout, verf, kit etc (luidsprekerringen): +- 10
* 2.5mm2 PLUSdraad van accu naar HU, en zekeringhouder 10A, max 30 cm van de accu af: 20
De reden om een plusdraad direkt van je accu te nemen is omdat je de interne versterkers van de HU flink gaat gebruiken en hij zal dan ook zoveel mogelijk Amperes willen hebben. Wanneer weet je dat je HU te weinig voeding krijgt? Als de HU-display bij basweergave dimt.
= TOTAAL: +- 130bij Headunit + Versterker + Compo-set:
* In de 2 voordeuren, bitumen: +- 40
* 1 RCA-kabel (HU-versterker), 1 stuurdraad (HU-versterker) om de versterker aan/uit te zetten: +- 20
* bevestingsmateriaal RVS, om de speakers in de deuren vast te maken: +- 20
* hout, verf, kit etc (luidsprekerringen, versterkerplaat achter de bank): +- 15
* trekontlasting bedrading bij versterker + bekledingsstofje voor de versterkerplaat: +- 10
* dikke plusdraad en even dikke min van/naar de accu, / ANL-zekeringhouder + 2 ANL-zekeringen: 80 (1 zekering als reserve!)
Het verschil tussen een ANL- en een glaszekering is dat de ANL-zekering op de aangeduide waarde in Ampere smelt en de glaszekering pas bij de dubbele. ANL is hierdoor veiliger.
* luidsprekerdraad (versterker->compo-set): +- 25
= TOTAAL: +- 210bij Headunit + Versterker + Compo-set + Subwoofer:
* In de 2 voordeuren, bitumen: +- 40
* 2 RCA-kabel (HU-versterker), 1 stuurdraad (HU-versterker) om de versterker aan/uit te zetten: +- 40
* bevestingsmateriaal RVS, om de speakers in de deuren vast te maken: +- 20
* hout, verf, kit etc (luidsprekerringen, versterkerplaat achter de bank): +- 15
* trekontlasting bedrading bij versterker + bekledingsstofje voor de versterkerplaat: +- 10
* dikke plusdraad en even dikke min van/naar de accu, / ANL-zekeringhouder + 2 zekeringen: 100
* luidsprekerdraad (versterker->compo-set): +- 25
* luidsprekerdraad (versterker->subwoofer): +- 10
= TOTAAL: +- 260
Stap 3: Systeemwensen, en wil je later eventueel uitbreiden met een subwoofer?
Welke wensen heb je? Dit heeft een directe relatie met je budget want hoe uitgebreider of luxer, des te duurder wordt je installatie. Indien je een subwoofer wil hebben moet je met een externe versterker gaan werken, houd hier rekening mee bij het opstellen van je budget. Je kiest dan voor een HU die een externe versterker kan aansturen, op zich kunnen alle HU's dit omdat een HU die alleen voorzien is van high-level outputs geschikt te maken is middels een high level -> RCA omvormer. Nadeel hiervan is dat dit meestal OEM-HU's zijn en die hebben veelal bijna geen geluidssettings instelmogelijkheden.
Stap 4: Wil je de auto weer naar OEM kunnen terugbouwen?
Zorg er dan voor dat je de OEM bekabeling netjes laat liggen en gebruik een tweede kabelboom zoals aangegeven bij Stap 2, Inbouwmaterialen, alleen Headunit + Composet. Voorkom onherstelbare veranderingen aan het interieur of zorg voor vervangende interieurdelen.
Stap 5: Inbouweisen
Er zijn enkele gouden standaarden wat inbouw betreft;
1: houd het simpel,
2: soldeer je connecties,
3: gebruik thules bij kabeldoorvoeren die door metaal gaan,
3: leg voeding- en signaal kabels nooit naast elkaar, (speakerdraden [af versterker] bij de dorpels, signaalkabel [HU > versterker] naast de middentunnel, voedingskabels [accu > versterker] langs de andere kant van de tunnel).
4: voorkom aardlussen, (bij een brom in het systeem wordt wel eens aangeraden er een ontstoringsfilter in te zetten maar dit is gevolgbestrijding. Ergens in het systeem is een massa-probleem en dat moet je oplossen, iedere andere suggestie is quatsch.)
5: isoleer zoveel mogelijk de ongewenste resonanties uit de carrosserie, vooral de deuren zijn belangrijk want daar staan je luidsprekers in te knallen, vergeet overig plaatwerk ook niet; tik op alle delen en alles dat helder klinkt mag gedempt worden met bitumen. Rammels los je hiermee op perfect op.
Als de deuren gedempt worden met bitumen (gebruik wel sheets die bedoeld zijn voor caraudio doeleinden), gaat er minder energie van de speakers verloren in het trillen van de deuren. Dit resulteert in beter geluid en vooral meer en strakkere laag weergave.
Naast dempen is er nog absorptie schuim. Dit schuim voorkomt dat er reflecties binnen in de deur optreden waardoor bepaalde frequenties verstoord worden. Als laatste is er nog isolatie. Geluidsisolatie schuim zorgt vooral voor minder geluid vanaf buiten de auto. Daarnaast dempt het ook nog wat midden en hoge tonen.
Zorg dat de massa kabel altijd net zo, zo niet dikker is dan de voedingskabel.
een simpele uitleg is "wat erin gaat moet er ook uit kunnen " (de dunste draad bepaalt de maximale belasting in Ampere!!) Hoe zwaarder de versterker(s) hoe dikker de kabel moet zijn. Maar ook hoe langer de kabel is hoe dikker deze moet zijn. Op http://www.12vhifi.nl staat een rekenhulp voor het bepalen van de kabeldikte.
bespaar niet op de bekabeling , vaak word er voor een paar honderd uitgegeven aan versterkers, subs en speakers en word er bezuinigd op de bedrading (te dun of slechte kwaliteit, let hierbij op of de kabel van aluminium of vol koper is... koper is beter)
Vergeet ook niet de massakabel van de accu naar het chassis. Deze moet de de extra stroom kunnen verwerken. Het punt waar je de massa aansluit is heel belangrijk. Zorg dat het een stevig punt is (zoals een gordelbout) en dat deze op kaal staal zit voor een goede verbinding.
Materialen uitgelegd:
Bitumen: wordt gebruikt om de carrosserie te ontdreunen. De auto produceert trillingen, trillingen = geluid. Een carrosserie die geluid maakt is slecht.
RVS-bevestingsmateriaal in de deuren: in de deuren maak je 'stokbouten' waarop je de ringen monteert, hierdoor hoef je alleen aan de voorkant van de deur te zijn als je ooit van luidsprekers wilt wisselen. RVS omdat er altijd vocht aanwezig is, zo kan je het over enkele jaren nog steeds demonteren. gebruik wel zelfborgende moeren ter voorkoming van loslopen.
Verterker voedingsdraad: Deze draad verbindt de versterker met de accu en er lopen zeer grote spanningen doorheen, hoe hoger het amperage / hoe langer de draad moet zijn des te dikker zal de draad moeten zijn om niet in de fik te gaan. Hier kan je uitrekenen hoe dik je draad moet zijn.
Trekontlasting: om te voorkomen dat de draden aan de terminals van de versterker heen en weer getrokken worden en daarbij de connector of de terminal kunnen slopen zet je een trekontlasting in.
Stap 6: Luidsprekers op niet-standaard plaatsen monteren:
De Lupo heeft de basspeakers in de deuren zitten net als de A2. Tweeters vind je bij de Lupo in het dashboard, onderaan de A-stijlen en bij de A2 in de deuren, bij de deuropener. Idem wat de achterluidsprekers betreft.
Bij de Lupo en A2 zou je in de kickpanels (de ruimte naast de voeten, voorin, aan de deurkant) luidsprekers kunnen maken. Wil je meer dan 1 Kickbass speaker in je deur? Maak een custom deurpaneel of koop er een van Poket uit Italie. Subwoofers kan je bij de Lupo maken op de plaats van de zijpanelen of als kist achterin, boven de vloer maar ook onder de vloer; bij accu voorin / en bij de accu achterin.
Het nut (onzin) van een condensator:Stap 7: de OEM-route:
Heb je een OEM-autoradio? En die wil je inclusief kabelboom helemaal OEM houden? Dat kan; koppel dan een I-sotec versterker in en bind de bijgeleverde voertuigspecifieke kabelboom in je systeem. Dit is doorgaans alleen mogelijk bij nieuwere auto's met bijzonder gevormde OEM-autoradio's met rare aansluitingen. Over het algemeen doet met dit bij lease-auto's.
Mensen met een audio-install die heel veel stroom trekken (bij bassen dimmen de koplampen!!) willen nog wel eens een condensator in het systeem zetten om te voorkomen dat bij een grote vraag (bas!) dat er stroomtekort is. Hier kan je heel simpel over zijn; dit is gevolgbestrijding.
Een condesator is een buffer die snel een stroomstoot aan de versterker kan geven
helaas is een goede condensator duur (400/500 euro)
de goedkope condensatoren zijn niks meer dan een extra weerstand op de voedingskabel en werken dus het systeem tegen
Ook is het zo dat wanneer de accu voltage tekort komt de condensator bijspringt maar daarna moet de dynamo de autoelektronica de geluidinstalatie EN een condensator van stroom gaan voorzien
Je kan beter de oorzaak wegnemen en dat is ervoor zorgen dat je dynamo tip-top op orde is danwel het monteren van een type dat 140A ipv 120A levert. Als je ECHT gek gaat doen moet je een gespecialiseerde dynamo kopen die nog meer Amperes levert en er een DC/DC omzetter tussen zetten die je boordspanning kan opschalen naar 18 Volt laadspanning en ook een 8-cellige accu gebruiken op 16 Volt. (een standaard accu heeft 6 loodcellen a 2,4V per cel en werkt met 14,4V laadspanning).
[youtube][/youtube]
Leerzame sites:
12vhifi.nl: hier worden de beginselen simpel en duidelijk uitgelegd
DAmoreEngineering De theorie van een car audio installatie uitgelegd.
HexiBase Naar de USA geëmigreerde bass-verslaafde Duitser, zijn fetish is de perfecte subbox maken.
ShowTimeCarAudio Car audio uitgelegd
=================
Wijzigingsbeheer:
2014-03-26: aanvullingen bij punt 5 door struikie
2014-01-13: 1e publicatie
2014-01-05: Aanvullingen door atg
2014-01-04: Eerste opzet door Nietsnut
